Ý nghĩa và việc làm tốt đẹp khi Phóng sinh

Kinh Dược Sư Lưu Ly bổn nguyện công đức dạy rằng: “Cứu thả các sinh mạng được tiêu trừ bệnh tật, thoát khỏi các tai nạn.” Người phóng sinh tu phước, cứu giúp muôn loài thoát khỏi khổ ách thì bản thân không gặp các tai nạn.

Phóng sinh là một nét văn hóa quen thuộc trong lễ tiết ở Việt Nam. Để không làm hỏng ý nghĩa của hành động tốt đẹp này, người phóng sinh cần tránh một số sai lầm thường gặp.

Những sai lầm cần tránh khi phóng sinh

- Săn bắt chim, cá... ngoài thiên nhiên để bán cho người phóng sinh đã trở thành một nghề. Có nhiều người còn bắt những động vật vừa được phóng sinh để bán lại lần nữa. Mua vật phóng sinh từ những người này là tiếp tay cho hành vi hủy hoại môi sinh của họ.

- Đạo Phật coi trọng phóng sinh tùy duyên, nghĩa là thấy động vật đang gặp nạn thì cứu giúp ngay khi đó. Chủ động đi tìm mua vật để phóng sinh là một sự.

- Bản chất của phóng sinh là một việc làm xuất phát từ lòng từ bi. Phóng sinh với những mục đích vụ lợi như mong cầu may mắn, thành đạt, giàu sang... là sai lạc với bản chất của hành động này.

- Phóng sinh theo kiểu hùa theo số đông, mang tính lễ nghi hình thức, không có thiện niệm khi thực hiện cũng là hành vi sai lạc với bản chất của việc phóng sinh.

- Phóng sinh những loài động vật xâm hại ngoại lai như rùa tai đỏ, cá chim trắng... góp phần làm tăng nguy cơ đảo lộn hệ sinh thái, hủy diệt quần thể động vật bản địa.

- Phóng sinh động vật vào những môi trường không phù hợp, ví dụ như thả cá vào những ao hồ bị ô nhiễm, thả rùa cạn xuống nước... có thể sẽ trở thành hành vi.

- Việc phóng sinh nên được thực hiện thầm lặng. Phóng sinh kiểu “màu mè” phô trương đi kèm hoạt động cúng tế ồn ào của một số người có tiền là không đúng với bản chất của việc phóng sinh.

- Phóng sinh kèm những hành vi thiếu ý thức như xả túi nylon, đổ tro vàng mã xuống nguồn nước là hành vi làm ô nhiễm môi trường, gây hại đến sự sống của nhiều loài động vật.

Phóng sinh như thế nào mới đúng?

Việc phóng sinh trước hết không nên quá hình thức mà nên được làm một cách tùy duyên, ngay trong cuộc sống hàng ngày của mỗi người. Khi gặp một con vật bị nạn, mình ra tay cứu thoát. Cứu chúng sinh trong thời điểm này mới thực là ý nghĩa nguyên bản của việc phóng sinh.

Tuy nhiên, để việc phóng sinh thực sự có ý nghĩa, người phóng sinh cần phải tìm hiểu rõ môi trường sống của các loài vật để có thể đưa chúng đến nơi phù hợp và an toàn, tạo cơ hội sống sót cho các loài sinh vật được phóng sinh. Khi gặp khó khăn, có thể liên hệ các cơ quan chuyên môn để có cách phóng sinh, cứu giúp các loài sinh vật đúng đắn và phù hợp nhất, tránh phóng sinh vội vàng, bừa bãi.

- Phóng sinh phải phát xuất từ lòng từ bi, không vì ý nghĩa tư lợi (như cầu sống thọ, cầu may mắn, giải trừ tật bệnh,…). Vì nếu không như vậy, việc phóng sinh tuy có tốt, nhưng hiệu quả lại rất hạn chế. Tâm từ bi không khởi sinh, còn nói gì đến chuyện nuôi dưỡng!

- Phóng sinh bằng cái tâm chứ đừng theo phong trào, làm việc bằng chánh kiến chứ không chạy theo số đông.

- Phóng sinh là tự do, không phân lượng lớn nhỏ, ít nhiều, không chọn ngày giờ tốt xấu, không nên chờ dịp này hay dịp khác,…. Vì các loại lươn, cá, ốc, thú rừng,… bị săn bắt phục vụ cho người ăn thịt lúc nào, ngày nào cũng có; mà thời lượng nào thì sự nguy cấp cũng đều như nhau. Nên khi ta phát tâm từ bi thì liền thực hiện - tùy vào khả năng từ một, hai con đến muôn ngàn con cũng phải lập tức cứu thoát chúng – càng nhanh càng tốt, mà chẳng cầu được ai biết đến.

- Khi phóng sinh cần thực hiện âm thầm, chọn nơi vắng vẻ càng tốt, vì pháp sự này không nên kích thích lòng tham của những người săn bắt, tạo thêm nghiệp chướng cho họ mà chính chúng ta cũng bị giảm phần công đức.

- Phóng sinh là cơ hội để con vật có điều kiện quy y Tam Bảo và sám hối nghiệp chướng, việc làm tốt trong Đạo Phật, thể hiện lòng Đại từ Đại bi nên trong nghi thức phóng sinh có lễ quy y, sám hối cho con vật trước khi phóng sinh. Nhưng chúng ta cũng không nên quá chấp vào hình thức, tiến hành những nghi lễ rườm rà, câu nệ. Khi phóng sinh, thao tác phải nhanh nhẹn, rốt ráo; nghi lễ ngắn gọn nhưng đủ sức tế độ; không nên nặng phần hình thức, tránh cho các sinh vật phải chịu kéo dài nỗi khổ sợ hãi, ngột ngạt, tù túng vì bị giam cầm; có khi chúng phải mất mạng trước khi được ta phóng thích.

Phóng sinh có những công đức gì?

Công đức phóng sinh rộng lớn vô biên, không thể tính đếm. Xin tóm lại đại lược như sau:

1. Không có nạn đao binh, tránh được tai họa chiến tranh tàn sát.
2. Sống lâu, mạnh khỏe, ít bệnh tật.
3. Tránh được thiên tai, dịch họa, không gặp các tai nạn.
4. Con cháu đông đúc, đời đời xương thạnh, nối dõi không ngừng.
5. Chỗ mong cầu được toại nguyện.
6. Công việc làm ăn phát triển, hưng thạnh, gặp nhiều thuận lợi.
7. Hợp lòng trời, thuận tánh Phật, loài vật cảm ơn, chư Phật hoan hỷ.
8. Giải trừ oán hận, các điều ác tiêu diệt, không lo buồn, sầu não.
9. Vui hưởng an lành, quanh năm đều được an ổn.
10. Tái sinh về cõi trời, hưởng phước vô cùng. Nếu có tu Tịnh độ thì được vãng sinh về thế giới Tây phương Cực Lạc.

Trong kinh Hoa nghiêm, phẩm Phổ Hiền hạnh nguyện dạy rằng: “Chúng sinh thương yêu nhất là sinh mạng, chư Phật thương yêu nhất là chúng sinh. Cứu được thân mạng chúng sinh thì thành tựu được tâm nguyện của chư Phật.”

Sau khi phóng sinh, tự mình có những thay đổi gì?

Phóng sinh có thể nuôi dưỡng lòng từ bi của chúng ta. Trong khi thực hiện việc phóng sinh, chúng ta nhân đó có thể thấu hiểu được chân lý vạn vật đều bình đẳng, đều có cảm giác, đều có tính thiện, đều có thể thành tâm khấn Phật. Nhờ đó, chúng ta có thể khởi tâm từ bi với hết thảy chúng sinh, lại còn tôn trọng trân quí. Tiến thêm một bước nữa, trong cuộc sống hằng ngày có thể thực hiện việc giới sát, ăn chay, cứu giúp sinh mạng muôn loài; các điều ác không làm, các điều thiện cố gắng làm; khởi tâm từ bi đối với tất cả muôn loài trên thế gian.

Việc phóng sinh theo tinh thần Phật giáo nhằm mục đích trưởng dưỡng tâm từ bi đối với mọi loài chúng sinh. Nếu vừa giữ giới không sát sanh, ngăn ngừa việc ác, lại vừa phóng sinh, làm thêm việc thiện, thì phước đức và công đức gấp bội.

Việc phóng sinh chỉ có ý nghĩa ba la mật khi chỉ vì lòng thương xót các loài vật đang lâm nạn, chứ không phải vì cầu phúc cho chính mình hay cho thân nhân, hay vì phô trương. Do đó, không nhất thiết phải mang các loài vật đó đến chùa làm lễ qui y hay cầu an, cầu siêu.

Nghĩa là tùy duyên, chúng ta gặp các con vật đang bị bắt nhốt trong chậu, trong lồng, chờ đem đi làm thịt, chúng ta bỏ tiền ra mua, rồi thả ra liền, càng sớm càng tốt, để cứu mạng sống của chúng trong nhất thời.

T/H.