Giải mã bí ẩn hiện tượng bị 'Bóng đè' khi ngủ, cách hoá giải, chữa trị

Không ít người cảm thấy tức ngực, khó thở như có ai đè mạnh lên mình trong lúc ngủ và không thể cử động khiến bản thân sợ hãi. Người ta gọi hiện tượng này là 'bóng đè'. Nhiều người bị bóng đè sau khi thức dậy không dám hoặc không thể ngủ tiếp.

Hiện tượng này gọi là “liệt thân khi ngủ” (sleep paralysis), mà dân gian thường gọi là “bóng đè hay “ma đè”, có thể kéo dài từ vài giây đến vài phút, thậm chí có thể lâu hơn và thường xảy ra ngay trước khi bạn sắp chìm vào giấc ngủ hay gần thức giấc.

Nhiều người kể lại rằng họ cảm thấy có sự hiện diện của ai đó rất hung ác, xâu xa, và gây ra nỗi khiếp sợ . Nhiều người có ảo giác nhìn thấy những hình ảnh đáng sợ, nghe thấy tiếng bước chân hay giọng nói. Có người còn có cảm giác bồng bềnh hay thoát ra khỏi cơ thể. Và họ cho rằng đây là một hiện tượng tâm linh.

Trong y học hiện đại, những hiện tượng này được giải thích là ảo giác khi ngủ chập chờn, mơ màng,… Có thể hiểu rằng “bóng đè” là một cơ chế sinh lý bình thường trong não người. Đáng tiếc là mọi người, và ngay cả các chuyên gia sức khoẻ, cũng chưa nắm rõ về căn bệnh này, hay đưa ra các chẩn đoán thiếu chính xác như là căng thẳng thần kinh, thậm chí là tâm thần phân liệt.

1. Lý giải hiện tượng bị bóng đè

Một số người ngại bày tỏ chuyện này vì họ sợ mọi người không tin và cho rằng mình bị tâm thần, nhưng nếu liên tục bị bóng đè sẽ gây khủng hoảng tinh thần thật sự.

Thoát xác, về thăm lại mẹ mình, thấy tổ tiên, ông bà, biết bay, đi theo những Thiên thần hay Thần Chết là những việc bạn sẽ làm sau khi chết

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng sau khi ngủ, các chất hóa não trong cơ thể bắt đầu phát huy tác dụng trong vòng khoảng 90 phút sau khi ngủ, lúc này hoạt động của não hết sức kích động, và các giấc mơ đạt mức cao trào. Nếu cơ thể ở trong trạng thái mệt mỏi hay lo lắng về một vấn đề gì đó, trí não của bạn sẽ "ra sức vẽ vời" những kịch bản quái dị nhất trong khi bạn hoàn toàn nằm yên.

"Bóng đè" thường hay xảy ra mỗi khi bạn thay đổi chỗ ngủ trong nhà, đến một nơi quá lạnh hoặc quá nóng. Những chuyến đi xa cũng tiềm ẩn nguy cơ bị "bóng đè", nhất là khi ngủ lại ở một nơi xa lạ, dễ khiến chúng ta sợ hãi.

Như vậy, có thể thấy, "bóng đè" không phải là một bệnh. Đây thực chất là một dạng rối loạn giấc ngủ không thực tổn (không có tổn thương thực thể), nguyên nhân chủ yếu là căng thẳng tâm lý, lo lắng, do sức ép từ công việc và những nguyên nhân tác động ngoại lai khác như các chất kích thích, rối loạn nhịp tim...

Hiện nay chưa có biện pháp chữa trị triệt để hiện tượng này nên cách hạn chế tốt nhất là tập thể dục, ăn uống điều độ, tránh căng thẳng và tạo thói quen đi ngủ đúng giờ để tránh rối loạn giấc ngủ.

Các dấu hiệu và triệu chứng của bóng đè bao gồm:

- Hiện tượng bóng đè có thể xuất hiện chỉ 1 lần hoặc thường xuyên, thậm chí nhiều lần trong 1 đêm.

- Bóng đè thường xuất hiện khi bạn sắp thức giấc hoặc  xuất hiện ngay khi bạn vừa mới ngủ.

- Không có khả năng di chuyển cơ thể khi ngủ hoặc khi thức dậy, kéo dài trong vài giây hoặc vài phút

- Tỉnh táo

- Không thể nói trong khi bị bóng đè

- Có ảo giác và cảm giác sợ hãi

- Cảm thấy áp lực lên ngực

- Khó thở

- Cảm giác như cái chết đang đến gần

- Đổ mồ hôi

- Đau đầu, đau cơ và hoang tưởng

- Sau khi trải qua một lần bị bóng đè, bạn có thể cảm giác rất buồn và lo lắng.

2. Bật mí hoá giải và cách chữa bóng đè hiệu quả

Tình trạng bóng đè khiến bạn sợ hãi, dễ dàng mất phương hướng, hạ nhịp tim và nghẹt thở. Bóng đè không gây nguy hiểm nhưng nó khá đáng sợ và ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Các nhà khoa học cho rằng, với những trường hợp như vậy bạn nên thả lỏng cơ thể và thực hiện theo một trong những cách chữa bóng đèn khi ngủ dưới đây để nhanh chóng thức giấc.

* Không nên phản kháng

Khi bị bóng đè, bạn sẽ có cảm giác như có ai khác đè xuống hoặc lôi đi mà không thể chống cự lại được. Bạn đang tìm kiếm cách chữa bị bóng đè thì đừng nên phản kháng hoặc cố gắng vùng dậy. Nó chỉ khiến cho tình trạng nguy hiểm hơn mà còn ảnh hưởng đến tâm lý. Thay vào đó hãy nằm thư giãn và trấn tĩnh lặp lại suy nghĩ rằng “ đây chỉ là một ảo ác thôi.” Như vậy bạn sẽ dễ dàng tỉnh lại và thoát khỏi tình trạng bóng đè.

* Co duỗi chân tay

Nhẹ nhàng co duỗi các ngón tay chân, bạn hãy tập trung sự chú ý vào nó. Rất có thể nó sẽ giúp bạn thức tỉnh. Bởi bóng đè chỉ tập trung chủ yếu ở phần bụng, cổ họng và phần ngực. 

* Tập trung vào hơi thở

Nhiều người cố gắng gượng dậy khi bị bóng đè nhưng điều này thực sự không cần thiết. Thay vào đó bạn nên tập trung vào hơi thở bởi hơi thở tác động đến toàn bộ các bộ phận trên cơ thể. Bạn nên kiểm soát hơi thở nhịp nhàng, sự sợ hãi để toàn cơ được thư giãn nhất và dễ dàng “bừng tỉnh”.

* Tìm kiếm sự giúp đỡ của những người ngủ chung

Nếu như bạn có người ngủ chung thì bạn có thể nói với họ về tình trạng mình hay gặp phải khi ngủ. Theo đó bạn có thể nhờ họ phân biệt các dấu hiệu tình trạng khó thở, nhịp thời không đều để họ đánh thức bạn càng sớm càng tốt.

* Co cơ mặt

Một trong những cách chữa bóng đè hiệu quả nhất được nhiều người áp dụng là co giật cơ mặt của mình. Ngay khi bạn ý thực được tình trạng bị bóng đè mình gặp phải thì hãy thực hiện động tác này 2,3 lần sẽ dễ dàng tỉnh lại ngay.

* Sử dụng tiếng ho

Một tiếng động có thể giúp bạn bừng tỉnh. Nhưng không phải lúc nào cũng có những âm thanh giúp bạn thoát khỏi tình trạng này. Hãy tận dụng tiếng ho của mình hoặc hơi thở để tự mình đánh thức bản thân. Loại hành vi này được điều tiết một cách có ý thức trong khi ngủ.

* Tin vào tín ngưỡng

Nhiều người tìm thấy sự bình an, nhẹ nhàng và bao dung khi gửi gắm tinh thần vào tín ngưỡng. Do vậy nếu ở trong trường hợp bóng đè, bạn có thể liên tưởng đến một vật, phật giáo hoặc tượng thờ tôn giáo mang lại điềm may mắn cho bạn thì bạn sẽ mau chóng tỉnh lại.

* Di chuyển nhẹ nhàng

Nếu tất cả những cách trên đều không giúp bạn thoát khỏi hiện tượng bóng đè thì nhẹ nhàng di chuyển. Đây là một việc làm khá khó khăn nếu như bạn cố gắng ngồi dậy. Thay vào đó bạn có thể tập trung vào những chuyển động nhỏ như nắm chặt bàn tay, vặn vẹo ngón tay, chân một vài lần để thoát khỏi tình trạng tê liệt. Có thể xem cách chữa bóng đè này thực sự hiệu quả.

3. Những biện pháp phòng tránh hiện tượng bóng đè

Bóng đè xuất hiện thường xuyên sẽ ảnh hưởng khá nhiều đến tâm lý. Do vậy bạn hãy thực hiện những cách phòng và hạn chế dưới đây để thoát khỏi tình trạng này nhé:

- Xây dựng lối sống lành mạnh, tham gia các hoạt động giải trí, ăn uống điều độ, tập thể dục mỗi ngày để tinh thần thư giãn

- Không nên đọc hay xem phim ma quỷ, kiếm hiệp trước khi ngủ.

- Bạn có thể trau dồi thêm những kiến thức để tăng khả năng thích nghi với cuộc sống và tránh những áp lực trong công việc.

- Người bị bóng đè nên thay đổi tư thế ngủ thoải mái hơn: Nên nằm nghiêng sang phải, chân hơi co, chạm đất, tay duỗi thoải mái, làm cho toàn bộ cơ bắp chùng giãn không bị lệch vẹo. Tốt nhất bạn nên nằm theo tư thế bạn cảm thấy thoải mái nhất khi ngủ

- Khi cơ thể mệt mỏi hãy nghỉ ngơi, tập thể dục và massage thư giãn

- Nên mặc bộ đồ ngủ rộng rãi, tránh bị gò bó cơ thể, phòng ngủ cần phải thoáng đãng.

* Y khoa lý giải:

Trong khi ngủ, cơ thể thư giãn và các cơ bắp không di chuyển, điều này ngăn người ngủ tự làm mình bị thương khi họ có những hành động bất thường trong khi ngủ có giấc mơ. Nhiều kết quả nghiên cứu khoa học cho thấy bóng đè thường xảy ra khi hormon trong cơ thể được tiết ra để ngăn cản giấc mơ tiếp tục. Tuy nhiên, lúc đó,  ý thức của con người đã hoàn toàn tỉnh táo, nhưng lại có cảm giác tê liệt và bị bóng đè. Muốn hiểu về nguyên nhân gây bóng đè, chúng ta cần biết: điều gì đã xảy ra trong khi ta đang ngủ. Nghiên cứu cho biết: giấc ngủ diễn ra theo chu kỳ, mỗi chu kỳ được chia làm 2 pha: pha ngủ nhanh (hay pha cử động mắt nhanh) và pha ngủ chậm. Bóng đè khi ngủ liên quan đến sự gián đoạn hoặc phân mảnh giấc ngủ mắt chuyển động nhanh (giấc ngủ REM). Cơ thể xen kẽ giữa pha cử động mắt nhanh và pha ngủ chậm (non-rapid eye movement - NREM).

Một chu kỳ REM-NREM kéo dài khoảng 90 phút và phần lớn thời gian dành cho việc ngủ là ở NREM. Trong thời gian NREM, cơ thể thư giãn. Trong thời gian REM, mắt di chuyển nhanh, nhưng cơ thể được thư giãn. Giấc mơ xảy ra vào thời điểm này. Hiện tượng bóng đè xảy ra khi sự bất động cơ thể trong pha ngủ nhanh vẫn tiếp tục duy trì, trong khi não bộ đã “thức giấc” rồi. Các khu vực của bộ não phát hiện các mối đe dọa đang ở trạng thái cao và quá nhạy cảm.

Bóng đè, ma đè, hay là chứng liệt do ngủ (sleep paralysis) xảy ra ngay trước khi ngủ hay ngay khi thức giấc, người bệnh cảm thấy bị liệt toàn thân, tỉnh táo mà không thể cử động được chân tay, giống như mình bị ma quỷ đè vậy. Có thể nghe hoặc nhìn thấy ảo giác ghê sợ. Trừ khi bệnh nặng, nói chung đây được xem không là bệnh lý cần điều trị, chỉ cần giảm bớt stress và tạo giấc ngủ đủ giấc.

Bóng đè không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó có thể gây lo lắng. Bên cạnh đó, hiện tượng này có thể xảy ra cùng với các rối loạn giấc ngủ khác, chẳng hạn như chứng ngủ rũ (narcolepsy). Bóng đè có thể bắt đầu trong thời niên thiếu và có thể trở nên thường xuyên trong những năm 20 và 30 tuổi.

* Hướng nhà xấu dễ bị bóng đè

TS Khanh cho hay, hướng nhà không tốt cũng dễ bị bóng đè khi ngủ. Như cổng chính hoặc cửa nhà đối diện với ngã 3 ngã 4 tạo thành đường thẳng đâm vào nhà, nhất là những nhà ở thành phố. Khi đó sóng bức xạ thứ cấp, tia hồng ngoại của người và các loại xe cơ giới ngoài đường sẽ phóng thẳng vào nhà, gây cho cơ thể chúng ta có cảm giác ngột ngạt, khó chịu. Người lúc nào cũng trong trạng thái lâng lâng, chóng mặt. Điều đó ảnh hưởng rất lớn đến sức khoẻ, về đêm dễ xảy ra hiện tượng mê sảng, mệt mỏi khi ngủ.

GS.TS Nguyễn Trường Tiến (Chủ tịch Hội Cơ học đất và Địa kỹ thuật Việt Nam): "Khi làm nhà nên chọn vị trí phù hợp để thiết kế cửa chính, cửa sổ. Để hạn chế việc bị bóng đè do yếu tố phong thủy thì cấu trúc nhà ở, đồ dùng trong nhà nên được tạo thành hình khối uyển chuyển, tránh các hình khối có dạng nhọn, sắc, làm cho tâm trí có phản ứng đối kháng. Hoặc là, phòng ngủ quá to thì gây cảm giác hoang mang, trống trải, phòng ngủ nhỏ quá lại tạo cảm giác bức bối, gò bó và cũng dễ gây hiệu ứng bóng đè. Do vậy, kích thước phòng ngủ vừa phải, vuông vắn, giường kê cách xa cửa chính, không đối diện với nhà bếp hoặc phòng vệ sinh là tốt nhất. Không nên kê giường ngủ dưới các thanh xà hoặc dầm gỗ, dầm bê tông. Vì ở các vị trí đó dễ bị cảm giác "xà đè" hoặc "bóng đè", TS Khanh chia sẻ. "Bóng đè là hiện tượng bình thường của giấc ngủ, hoàn toàn không liên quan đến ma quỷ. Chúng ta nên ăn uống, làm việc điều độ và luyện tập để có sức khỏe tốt, tinh thần thoải mái. Ngoài ra, khi xây hoặc mua nhà cần lưu ý đến các yếu tố về phong thủy như hướng nhà, cách bài trí đồ đạc... ".

T/H.