Đầu xuân độc đáo tranh Đông Hồ hình tượng Gà

Giải thích ý nghĩa những bức tranh có hình tượng những con gà, nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế đã giúp những người chơi tranh hiểu thêm về những giá trị ẩn sau những nét vẽ đậm hồn dân tộc. Nếu bức tranh “gà đại cát” có nội dung trực tiếp là hai chữ“Đại cát”, nhưng nội dung sâu xa của bức tranh lại là con gà trống ở phía dưới thể hiện một lời chúc tụng và ước vọng cho một cuộc sống may mắn thì bức tranh “Đàn gà mẹ con” lại thể hiện sự sum vầy, đầm ấm. Bởi bức tranh có cảnh đàn gà con quây quần quanh mẹ là lời chúc bình an vô sự, con đàn cháu đống của người tặng. Người ta thường tặng cho vợ chồng mới cưới để chúc họ sớm có con.

Trong bức tranh "Con gà trống gáy sáng", hình tượng con gà lại mang sự oai vệ, chân trái dựa nhẹ bên khóm trúc, chân phải đặt lên mỏm đá mấp mô, toàn thân như đang trườn lên phía trước, đầu ngẩng cao, mất mở to, ức ưỡn ra, đuôi xòe rộng, cất lên tiếng gáy "báo thức" thiêng liêng mang lại sự tươi vui ngày mới, báo hiệu một năm mới nhiều hứng khởi.

Tranh Đông Hồ có vài chục bức về hình tượng con gà, mỗi bức tranh lại mang những ý nghĩa khác nhau nhưng tựu chung lại là sự tươi vui, ấm áp, mang nặng nghĩa tình như tính cách người Việt Nam được lưu truyền qua nhiều thế hệ.

Một số hình ảnh "gà" trong tranh Đông Hồ:

 

 

 

 

 

Niềm vui người nghệ nhân già khi tranh Đông Hồ hút hồn giới trẻ

Hơn 500 năm qua, “màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp” đã được những người nghệ nhân làng Đông Hồ gìn giữ qua nhiều thế hệ. Nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế, người nối tiếp cha ông truyền lửa cho các thế hệ sau gìn giữ dòng tranh này tâm sự: “Làng Đông Hồ có nghề làm tranh từ 500 năm trước. Nhưng trải qua thời gian, tranh Đông Hồ cũng đã qua nhiều thăng trầm. Có lúc hưng thịnh như cuối những năm 30 của thế kỷ 20, cả làng làm tranh, cứ mỗi dịp tết chợ tranh của làng luôn tấp nập người bán kẻ mua. Tuy nhiên sau năm 1944, làng tranh Đông Hồ cũng rơi vào cảnh cơ hàn, người dân trong làng lo chạy loạn khắp nơi, các bản khắc tranh cũng bị thiêu cháy rụi. Chợ họp mà chẳng còn ai thèm ngó gì đến tranh nữa… Sau chiến tranh, làng tranh được khôi phục, nhiều tổ hợp tác sản xuất tranh Đông Hồ được thành lập và phát triển hơn nhưng chưa năm nào làng Hồ tổ chức được phiên chợ tranh vào dịp Tết””.

Với nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế, nỗi niềm của ông chính là nỗi lo về sự mai một của dòng tranh Đông Hồ trong tương lai. “Giờ làng Đông Hồ người ta không làm tranh họ chuyển sang làm hàng mã chỉ có mỗi gia đình tôi làm. Thực ra tôi thấy một cái nghề không ai làm mà bỏ đi thì nó bị mai một đi. Từ đó năm 1991 tôi bắt tay vào phục hồi cho đến nay cũng được 25 năm và tôi thấy có những niềm vui. Từ những năm phục hồi đến nay cái tranh Đông hồ tôi thấy một cái vui là cứ gần đến ngày tết nhiều người lại rất quan tâm đến tranh này. Người ta mua về chơi, trang trí ở trong nhà đó là một niềm vui đối với tôi. Năm 2006, tôi đề nghị với địa phương cho tôi thuê một mảnh đất này 50 năm để xây dựng các gian nhà trưng bày tranh truyền thống. Cho đến nay cũng được 10 năm, khách tìm đến rất đông và họ cảm thấy vui vì có chỗ để xem, thưởng thức và mua”, ông Nguyễn Đăng Chế cho biết.

 

“Nỗi niềm của tôi về sự mai một dòng tranh đã vơi bớt khi các con, cháu tôi đều nối nghề của cha ông và đang sống chủ yếu bằng nghề làm tranh. Nhưng niềm vui lớn nhất, là hiện nay khách đến tham quan làng tranh đa số là học sinh, sinh viên, các thế hệ trẻ. Thường xuyên chúng tôi đón và tổ chức những chương trình cho học sinh, sinh viên các trường mầm non, THCS, THPT, Cao đẳng, Đại học. Các cháu về đây tham quan, tôi sẽ giới thiệu về nội dung, chất liệu giới thiệu và dạy cách làm. Thậm chí có những trường còn đưa cả giáo viên về mua bản khắc, dụng cụ, màu để về cho học sinh học in. Tranh Đông Hồ đã được đưa vào các chương trình học của các trường điều đó làm tôi thấy rất vui. Hàng năm cứ gần tết khách hàng lại đến mua tranh nhiều hơn. Thực sự tôi thấy tạm thời Tranh Đông Hồ đang được sống lại và có hướng phát triển qua ánh mắt đầy đam mê của các bạn trẻ”, ông Nguyễn Đăng Chế phấn khởi.

 

Hải Ninh